Nguyễn Thế Nguyên – Khoa Xây dựng Đảng

Trong nhiều năm qua, sự đầu tư trong nông nghiệp với nhiều cách làm đã từng bước thay đổi bộ mặt nông nghiệp của tỉnh Lâm Đồng, đặc biệt việc phát triển, ứng dụng công nghệ cao cùng quy trình sản xuất hiện đại ngày càng đưa nông nghiệp trong tỉnh tiến xa tạo lợi nhuận to lớn cho bà con nông dân. Một trong những hoạt động đặc trưng kết hợp công nghệ cao đó chính là phát triển lợi ích từ mở rộng nhà kính, nhà lưới. Bên cạnh việc giảm thiểu tác động từ ngoại cảnh như mưa đá, sương muối… thì nhà kính, nhà lưới còn mang lại thu nhập ổn định, sản lượng các sản phẩm ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, hiện nay việc phát triển nhà lưới, nhà kính chưa được quy hoạt một cách bài bản, thiếu kiểm soát đã dẫn đến tình trạng phát triển một cách ồ ạt đã ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường cũng như cảnh quan đô thị. Việc đề xuất một số giải pháp từ thực tiễn tác động sẽ tạo điều kiện để có một cách nhìn tổng quan đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả nhà kính nhà lưới trong hoạt động sản xuất nông nghiệp của tỉnh Lâm Đồng trong thời gian tới.

Triển khai Quyết định số 56/2004/QĐ-UB ngày 2/4/2004 của UBND tỉnh, Theo đó giai đoạn 2004 – 2010,toàn tỉnh Lâm Đồng đạt tổng diện tích nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là 6.407 ha, giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích canh tác 76 triệu đồng/ha. Trong đó, diện tích nhà kính 1.170 ha, nhà lưới 596 ha. Đến ngày 11/5/2011, Tỉnh ủy Lâm Đồng ban hành Nghị quyết số 05-NQ/TU về đẩy mạnh phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2011 - 2015. Kết quả thực hiện đến cuối năm 2015, tổng diện tích sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tăng lên 43.084 ha, trong đó, bao gồm 3.147,5 ha nhà kính và 510 ha diện tích nhà lưới. Và giai đoạn 2016 - 2020, thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 11/11/2016 của Tỉnh ủy Lâm Đồng về phát triển nông nghiệp toàn diện, bền vững và hiện đại, kết quả canh tác nông nghiệp công nghệ cao phát triển lên 60.200 ha vào cuối năm 2020. Tương ứng với diện tích nhà kính đạt 4.342,8 ha, nhà lưới 2.458,6 ha, tăng lần lượt so với năm 2015 là 1.195,2 ha và 1.948,6 ha.  

Cụ thể đến nay, trên địa bàn thành phố Đà Lạt với tổng diện tích đất canh tác nông nghiệp khoảng 10.500 ha thì có 2.554,3 ha diện tích nhà kính (rau 757,5 ha; hoa 1.702,3 ha; cây khác 94,5 ha). Chiếm đa số các doanh nghiệp, hợp tác xã lắp đặt nhà kính chất lượng cao, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Điển hình như Công ty Dalat Hasfarm lắp đặt 30 ha nhà kính nhập khẩu từ châu Âu, có thiết kế đường giao thông, vành đai cây xanh quanh với tỷ lệ 10 - 15%, được phân theo lô, thửa và khoảng lùi 3 - 5 m, hệ thống tiêu thoát nước. Ở huyện Lạc Dương hiện có 942 ha diện tích nhà kính (rau 431 ha; hoa 497,0 ha; cây khác 14 ha), chiếm 12% tổng diện tích canh tác và 45% diện tích canh tác rau, hoa của địa phương. Đáng kể huyện Lạc Dương đã có 180 ha nhà kính được thiết kế đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật của doanh nghiệp đầu tư vào trồng hoa, dâu tây, rau các loại tại xã Lát, xã Đạ Sar… Ngoài ra, còn có 50 ha nhà kính nhập khẩu cũng đã và đang ứng dụng hiệu quả tại trang trại sản xuất rau của thương hiệu Vineco trên địa bàn. Tại huyện Đơn Dương thống kê có 340 ha diện tích nhà kính (rau 230 ha; hoa 110 ha); nhà lưới trồng rau hơn 2.050 ha, chiếm 11,8% tổng diện tích canh tác và 20,3% diện tích canh tác rau, hoa của địa phương. Ở đây các doanh nghiệp Trường Hoàng, Apolo, Dalat Hasfarm… đầu tư trồng rau, hoa công nghệ cao trên tổng diện tích 100 ha nhà kính (chiếm 29,4% diện tích nhà kính toàn huyện), trong đó có khoảng 70 ha nhà kính nhập khẩu trồng lan hồ điệp, hoa cúc, hoa trang trí tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Tại Đức Trọng, diện tích nhà kính của các doanh nghiệp đạt 108 ha (chiếm 55,8% diện tích nhà kính toàn huyện), trong đó có 95 ha rồng rau tại Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Phong Thúy, HTX Tiến Huy, HTX Nam Sơn… Tại huyện Lâm Hà với diện tích rau, hoa nhà kính 280 ha, nhà lưới 31 ha, chiếm 0,7% tổng diện tích canh tác và đạt tỷ lệ gần 49% diện tích canh tác rau, hoa của địa phương. Thành phố Bảo Lộc và các huyện phía Nam tỉnh Lâm Đồng đến nay chỉ có 33 ha nhà kính và gần 215 ha nhà lưới do đặc điểm sinh thái các vùng này phù hợp trồng cây ăn quả và cây công nghiệp dài ngày… 

BẢNG: TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN NHÀ KÍNH, NHÀ LƯỚI TẠI LÂM ĐỒNG NĂM 2020

Có thể nói, với việc vận dụng một cách linh hoạt các nghị quyết của tỉnh cũng như nhận thức rõ được hiệu quả từ mô hình nhà kính, nhà lưới, tỉnh Lâm Đồng thời gian qua đã gặt hái được nhiều thành tựu đáng kể trong phát triển nông nghiệp, nhà kính, nhà lưới trên các vùng nông nghiệp, người sản xuất đã chủ động thời vụ, ứng phó với các điều kiện bất lợi của thời tiết trong canh tác, cho năng suất cao, chất lượng tốt, tăng hệ số sử dụng đất, giảm chi phí vật tư nông nghiệp, tiết kiệm nước tưới; quản lý tốt sâu bệnh hại, kiểm soát phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, sản phẩm thu hoạch đảm bảo theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Thông qua ứng dụng công nghệ nhà kính kết hợp với các công nghệ khác, nhiều doanh nghiệp, nông dân ở Lâm Đồng đã đạt thu nhập hàng tỷ đồng trồng rau, hoa, cao hơn 2 - 3 lần so với cây trồng cùng loại không trồng trong nhà kính. Điển hình như Công ty TNHH Trường Hoàng trồng hoa lan hồ điệp với mật độ 200.000 cây/ha, giá bán 120.000 đồng/cành, doanh thu 24 tỷ đồng/ha/năm; Công ty TNHH Hoa Mặt Trời trồng lan vũ nữ với mật độ 80.000 cây/ha, thu hoạch 480.000 cành/ha/năm với giá bán 15.000 đồng/cành, doanh thu 7,2 tỷ đồng/ha/năm; Công ty TNHH Đà Lạt GAP trồng cà chua năng suất 280 tấn/ha/năm, giá bán từ 20.000 - 25.000 đồng/kg, doanh thu từ 6 - 7 tỷ đồng/ha/năm. Bên cạnh đó, nhà kính còn góp phần phát triển kinh doanh du lịch canh nông ở trên địa bàn… 

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi cũng như hiệu quả kinh tế mang lại, có thể thấy nhà kính, nhà lưới hiện nay ở Lâm Đồng phần lớn chưa được kiểm soát chặt chẽ, chưa có quy định tỷ lệ được làm nhà kính trên tổng diện tích đất, nhất là khu vực nội đô thành phố Đà Lạt và các khu vực hành lang bảo vệ hồ, đập, sông, suối, kênh mương thủy lợi, ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan đô thị. Mặt khác, các khu vực sản xuất nông nghiệp trong nhà kính, nhà lưới chưa được đầu tư hệ thống thoát nước, kênh mương thủy lợi, ao hồ thu nước trong mùa mưa, dẫn đến thời gian tập trung lũ nhanh, gây xói mòn đất, ngập úng cục bộ, nhất là tại những nơi vùng trũng, lòng chảo...

Để phát triển đảm bảo hài hòa giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ cảnh quan môi trường trong thời gian tới thiết nghĩ cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, nâng cao năng lực, hệ thống quản lý. Hoàn thiện quy chế hướng đến ban hành các quy định cụ thể, góp phần hạn chế những tác động tiêu cực của việc phát triển nhà kính, nhà lưới đến môi trường cũng như xây dựng phương án điều chỉnh quy hoạch chung cho vùng phát triển nông nghiệp có nhà kính, nhà lưới theo hướng bền vững.

Hai là, cần hoàn thiện hơn nữa về cơ chế, chính sách cho hoạch định phát triển nhà kính, nhà lưới trong thời gian tới. Ví dụ, trong cơ chế chính sách về đầu tư, cần ưu tiên các nguồn vốn vay để đổi mới công nghệ sản xuất; hỗ trợ giống, kỹ thuật canh tác cho các tổ chức, cá nhân chuyển đổi từ sản xuất cây trồng ngoài trời sang canh tác trong nhà kính, nhà lưới có hiệu quả kinh tế. Tiếp tục thu hút các nhà đầu tư chiến lược có năng lực tài chính, có kinh nghiệm phát triển mô hình làng đô thị xanh để triển khai các dự án chỉnh trang đô thị phù hợp theo quy định. Cần phối hợp với các ngân hàng trong tỉnh về việc áp dụng các quy định chung trong việc đảm bảo vay vốn cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu chính đáng trong việc sản xuất nông nghiệp công nghệ cao áp dụng hình thức nhà kính, nhà lưới.

Ba là, cần đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyển, hướng dẫn về quy trình, cách thức và lợi ích của nhà kính, nhà lưới. Tổ chức phổ biến các quy định để các tổ chức, cá nhân hiểu rõ nội dung, quy định xây dựng nhà kính, nhà lưới; vận động, hướng dẫn cho người nông dân hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của nhà kính, nhà lưới đồng thời giảm thiểu tác động đến cảnh quan môi trường của địa phương…

Tài liệu tham khảo:

1. Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 11/11/2016 về phát triển nông nghiệp toàn diện, bền vững và hiện đại giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2025
2. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025.
3. Báo cáo tình hình thực hiện phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 – 2020; mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 – 2025.
4. Đề án giảm thiểu tác hại nhà kính, nhà lưới trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng hiện nay do Sở Nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng thực hiện.